Uyku Apnesi Tedavisi
Uyku Apnesi Nedir?
Solunum durması sayısı ve düzeyi kişiden kişiye değişiklik göstermekle beraber her düzeyde basit müdahaleler veya öneriler de olsa tedavi gerektiren bir durum söz konusudur. Kişi gece birkaç defa veya daha fazla sayıda uyandığı için sağlıklı bir uykudan söz edemeyiz. Bu nedenle kişi dinlenmiş ve uykusunu almış şekilde uyanamaz. Hayatımızın ciddi bir bölümünü kaplayan ve gün içindeki ruh halimizi, verimliliğimizi, konsantrasyonumuzu etkileyen uykunun kalitesizliği beden sağlığımızdan ruh sağlığımıza kadar hemen hemen her halimizi olumsuz yönde etkiler. Uyku apnesi, dikkat eksikliğine neden olduğu için de trafik ve iş kazalarına da kapı araladığı biliniyor.
Uyku Apnesi Nedenleri?
Uyku apnesinin birçok türü vardır. Ancak en yaygın olanı obstrüktif (tıkayıcı) uyku apnesidir. Bir diğer türü de santral (merkezi) uyku apnesidir. Santral uyku apnesi sendromunda beyin nefes al komutu vermekte sıkıntı çeker ve solunum bozukluğu beyine bağlı olarak gerçekleşir.
Uyku Apnesi Belirtileri
Daha birçok belirtiden söz edebiliriz. Bazıları aşağıdaki maddelerde sıralanmıştır.
- Uyandıktan sonraki halsizlik
- Sesli horlama
- Gece boyunca sık sık idrara kalkma
- Terleme
- Ağız kuruluğu
- Reflü
- Sabah baş ağrısı
- Unutkanlık
- Dikkat eksikliği ve bozukluğu
- Yüksek kan basıncı
- Gün içinde mod değişiklikleri
- Depresyon (uyku esnasında duygu düzenlemesi gerçekleşir ve uyku apnesi olan kişiler derin uykuya geçmede zorluk yaşarlar, bu yüzden depresyon olası sonuç olabilir.)
Uyku Apnesi Tanı
Uzman öncelikli tıbbi öykü alır. Ardından fizik muayene ile devam eder. Uyku apnesi şüphesi varsa uyku testi olarak bilinen teste başvurur. Polisomnografi adlı uyku testi ile kişinin uyku apnesi olup olmadığı sonucuna varılır. Bu nedenle tanı koymak için öncelikle bu teste ihtiyaç duyulur. Kişinin vücuduna elektrotlar yerleştirilerek uyku laboratuvarında uyku izlenmesi geçekleşir. Bu test yalnızca uyku apnesi tanısını koymaya yaramaz aynı zamanda uyku esnasındaki apneler baz alınarak bir sayısal veri sunar, bu sayısal değerler kişinin uyku apnesinin şiddetinin belirlenmesini sağlar. Uyku apnesi düzeyi üçe ayrılır; hafif dereceli, orta dereceli ve ağır dereceli olarak. Sağlıklı uykuda solunum normal, hava yolu açık ve dil ise rahattır. Horlamada, tıkalı hava yolu söz konusudur ve dolayısıyla horlama oluşur. Uyku apnesinde ise hava yolu tamamen tıkalıdır.
Polisomnografi testleri isteğe göre evde de yapılabilir. Uykudan yaklaşık 1 saat önce vücuda bağlanan elektrotlar yaklaşık 6 ile 7 saat süresince kayıt alabilir. Ancak, 4 saatlik uyku da sonuç almak için yeterlidir.
Bu testler aracılığıyla apne ve hipoapnenin sayıları dikkate alınarak tanı konur. Apne, uyku sırasında solunum durmasıyken, hipoapnesi ise solunumun yavaşlamasıdır. Uyku apnesi tanısını koyabilmek için kişi bir saatte beşten fazla apne deneyimlenmelidir.
Uyku Apnesi Nasıl Tedavi Edilir?
Bazı hastalara diş hekimleri tarafından uyku pozisyonunda alt çeneyi öne iterek uyku sırasında solunumu kolaylaştıracak aparatlar önerilir. Gece uyurken kullanılan bu ağız içi apareylerin kullanımı da uyku apnesi tedavisinde oldukça tercih edilen bir yöntemdir.
Uyku apnesinin uyuma pozisyonu ile ilgisinden dolayı bununla ilgili öneri de sırt üstü yatma pozisyonundan kaçınma olacaktır. Sırt üstü yatış pozisyonu uyku apnesini tetiklediğinden kişiye sağ ve sola dönük yatması önerilir.
Orta ve ağır dereceli uyku apnesinde özellikle genç hasta grubunda cerrahi tedavi önerilebilir.
Birçok pozitif hava basıncı cihazı ile bu hastalık çok etkili bir şekilde tedavi edilebilir. En yaygın olarak kullanılan Kesintisiz Pozitif Nazal Basınç tedavisidir. Başucuna konan cihaz sayesinde uyku esnasında hava yolları açık kalır. CPAP adlı hava makinası olarak da bilinen bir cihaz ile pozitif hava basıncı ile tıkanıklığa neden anatomik yapıların açılması hedef alınır. Daha çok ileri düzey uyku apnesinde kullanılan cihaz yüze takılarak odadaki havayı basınçla burundan içeri üfler. Yüze oturan bu silikon maskenin verdiği basınçlı hava sayesinde gece boyu basınçlı hava sayesinde solunum durması engellenir. Ancak, burunda bir engel varsa burundan hava geçemeyeceği için kişinin uyku apnesi devam eder, tedavi sonuç vermez. Eğer burunda böyle bir engel söz konusuysa basit ameliyatlar sayesinde burundaki bu engel yok edilerek cihaz kullanılır hale getirilebilir. Bu süreç tamamen hekimin uygun gördüğü şekilde devam eder. Ayrıca bu cihaz genç hastalar için kullanımı zor bir cihazdır. O nedenle cerrahi daha çok tercih edilen bir yöntemdir. Bazı hastalarda ise tedavi esnasında cihaz ve ameliyat bir arada kullanılır. Ameliyatların başarıya ulaşması için, yumuşak damak seviyesi ve dil kökü seviyesi dikkate alınarak planlanmalıdır.
Çocuklarda yalnızca geniz eti ya da bademciğin alınması tedavi işlevi görebilir.
Yumuşak damak veya dil kökü yapısının gece çökmesini önlemeye yönelik ameliyat da yine uyku apnesini tedavi edecektir.
Uyku apnesinin; uykuda ani ölüm, inme, kalp krizi ve kalp yetmezliği, yüksek tansiyon, solunum yetmezliği, cinsel iktidarsızlık (düşük libido), diyabet gibi çok ciddi sonuçları da vardır. Bu nedenle tedavi büyük önem taşımaktadır. İnsanlar horlama söz konusu olduğunda akıllarına ciddi bir şeyi getirmemektedirler. Ancak, her horlama uyku apnesi işareti olmasa da horlama ciddi bir durumun belirtisi veya işareti olabilmektedir.