Burun Tıkanıklığının Nedenleri Nelerdir?
Burnun birçok işlevi vardır fakat herkesin tahmin edeceği gibi en önemli işlevlerinden biri solunumdur. Solunum için kilit bir nokta olan burundaki bazı durumlar burun tıkanıklığına neden olarak akciğerlere hava aktarımını ciddi düzeyde etkiler. Burun; akciğerlere ilettiği havayı ısıtıp, nemlendirip, temizlemekle görevliyken bu işlevlerin kalitesi de düşecektir. Aynı zamanda, burnu tıkanan kişi ağızdan nefes alacak ve ağızda aynı işlevleri gerçekleştirecek yapılar olmadığından (burun filtresi); ağızda kuruluk, boğaz enfeksiyonları görülebilir. Bunun yanı sıra burun tıkanıklığı hastanın koku duyularını zayıflatır. Dolayısıyla, bu durumda kişinin günlük hayatı, yaşam kalitesi ve uykusu ciddi düzeyde etkilenir.
Burun Tıkanıklığı çok farklı nedenlerden kaynaklı olabilir. Burun dokusunu tahriş eden bir etken burun tıkanıklığına sebebiyet verebilir. Örneğin, araba egzozu gibi burnu tahriş edici durumlarda tıkanıklık oluşabilir. Bunlar, alerjik olmayan rinitlerdir. Burun akıntısı ve tıkanıklığına nadir de olsa tümörler de sebebiyet verebilmektedir. Ana nedenleri sınıflandıracak olursak, yapısal bozukluklar ve iltihaplanmalardan bahsedebiliriz. Burun eti ve geniz etinde şişme veya nazal septum deviasyonu burun tıkanıklığına neden olan yapısal bozukluklardan en sık karşılaşılanlarıdır. Nazal septum deviasyonu burun duvarındaki eğriliktir. İltihaplanmalardan kaynaklı burun tıkanıklığında ise sıklıkla karşılaşılan durumlar; gribal enfeksiyon, soğuk algınlığı, sinüzit ve saman nezlesi olarak sıralanabilir.
Nazal Septum Deviasyonu
Burnu ikiye ayıran kıkırdak ve kemikten oluşan yapıya nazal septum denir. Nazal septumda eğrilik olması durumunda nazal septum deviasyonundan söz edilir. Normal şartlarda kişi iki burun deliğinden de eşit derecede iyi nefes almalıdır. Ancak bu durumda kişi iki burun deliğinden eğrilik dolayısıyla eşit derecede nefes alamaz. Bu nedenle, nazal septum deviasyonu burun tıkanıklığı sorununda en sık karşılaşılan durumlardandır. Nazal septum deviasyonunda cerrahi müdahale ile eğriliğin düzeltilmesi hedeflenir.
Burun eti ve viral enfeksiyonlar
İki burun boşluğunda da üçer adet bulunan tıbbi ismi konka olan burun eti olarak bilinen yapıların şişmesi de burun tıkanıklığına neden olur. Bu durum sinüslerin açıldığı deliklerde de tıkanıklık yapar. Sinüsler normalde orta konkaya açıldığından ve burada da şişlik olduğundan sinüs havalanması bozulur. Daha sonra sinüsler iltihaplanarak sinüziti ortaya çıkarır. Ayrıca, konkadaki şişme yüzde bulunan trigeminal sinire bası yaparak sinir boyunca yayılan burun kökenli bir baş ağrısına neden olabilir.
Bunlara ek nedenler:
- Burna alınan travmalar
- Alkol kullanımı,
- Mevsimsel durumlar (mevsim geçişleri)
- Baharatlı yiyecek tüketimi
- Burunda yabancı cisim
- Hormonal değişiklikler
- Yüksek tansiyon
- Burun polipleri
- Mesleki astım
- Gebelik
- Uyku apnesi
- Churg-Strauss sendromu
- Tiroid bozuklukları
- Burun boşluğu, sinüsler veya nazofarinksten kaynaklanan iyi veya kötü huylu tümörler
- Nazal egzema
- Nazal valv darlığı
Alerji kaynaklı burun tıkanıklıklarında sonraki evre alerjik astım olabilmektedir.
Burun tıkanıklığı ciddi bir baş ağrısına da neden olabilir. O nedenle yalnızca bir burun tıkanıklığı olarak düşünülmemelidir. Devam eden ve beraberinde başka sorunlar getiren burun tıkanıklığı vakalarında derhal bir uzmana başvurulmalıdır. Uzman öncelikle ek şikayetlerin varlığı araştırır. Bunlar; ateş, öksürük, nefes darlığı, baş ağrısı, burun ve geniz akıntısı gibi enfeksiyon hastalıkları olabilir. Fizik muayenede nazal rijit veya esnek endoskopik cihazlarla anatomik problemlerin varlığı sorgulanır. Eğer gerek görülürse bilgisayarlı tomografi veya manyetik rezonans gibi görüntüleme tetkikleri de istenebilir.
Burun Tıkanıklığı Belirtileri
Burnu tıkalı kişi ağzı açık uyuyacağından geceleri horlama sorunu yaşayabilir. Bu yoğun horlama haliyle uyku bölünmeleri, kalitesiz uyku ve yorgun uyanma gibi durumlar baş gösterir. Burun tıkanıklığına eşlik eden diğer durumlar, burunda kuruluk ve kaşıntı hali ve hapşırma olarak sıralanabilir.
Burun Tıkanıklığı Tedavi Yöntemleri
Eğer burun tıkanıklığı burun septumundaki eğrilikten kaynaklanıyorsa ameliyatla eğrilik düzeltilir (septoplasti). Septoplasti sonrası kişi çoğu zaman 1 hafta içinde normal yaşantısına dönebilmektedir. Burun eti büyümesi (konka şişmesi) veya geniz eti büyümesi (adenoid büyümesi) durumlarında çeşitli ilaç ve spreylerle tedavi edilebileceği gibi bazı durumlarda söz konusu etin cerrahi işlemle alınması gerekebilir. Ancak ameliyat, burun tıkanıklığının kişinin hayatını çok olumsuz yönde etkilediği durumlarda tercih edilir. Ameliyat sonrası kişi kısa sürede günlük yaşamına devam edebilir. Radyofrekans cerrahi (küçültme işlemi) olanakları kullanılarak da tıkanıklık çözüme ulaşabilir ve hasta daha kaliteli bir yaşam sürebilir. Holmium Yag Lazerle konka ameliyatı genel anestezi gerektirir ve dokuyu, burundaki mokuzu etkilemeyecek şekilde iki taraflı burun içi çalışması yapılır. Bu oldukça kolay bir operasyondur, kişi aynı günde taburcu olur.
Kronik sinüzite bağlı tıkanıklıklarda da öncelikle ilaç tedavisi uygulanır. İlaç tedavisinin işe yaramadığı hastalarda balon, lazer ya da endoskopik navigasyonlu operasyon yöntemleriyle sinüzit tedavisi yapılabilir.
Burun tıkanıklığının nedeni viral enfeksiyon ise genellikle belirtileri rahatlatıcı, burun mukozasının küçültülerek nefes alımının rahatlatılması hedeflenir tedavide. Buna yönelik bir reçete yazılır. Burun tıkanıklığına eşlik eden akıntı, kaşıntı, kuruluk ve hapşırma gibi belirtilerin hafifletilmesine yönelik önlemler de burun tıkanıklığı tedavisi kapsamına girmektedir. Özellikle okaliptus yağı içeren ürünler bu belirtileri aza indirgemede yardımcı olmakta. Ancak okaliptus yağı bazı vakalar (özellikle çocuklar için) alerjik ve tehlikeli olabilir. Bu nedenle doktor tavsiyesinde tüketilmelidir. Kuruluk ve tahriş için E vitamini içeren ürünler de tercih edilebilir.
Burun tıkanıklığınızın nedeni alerji ise; doktor tavsiyesiyle alınan ilaçlar doktorun belirttiği şekilde tüketilmelidir. Ayrıca, alerjiyi duyarsızlaştırmaya yönelik aşı tedavisi (immünoterapi) de uygulanabilir. Ancak yine de alerjinizi tetikleyecek ortamlardan uzaklaşabilir, böylece burun tıkanıklığınızı azaltabilirsiniz.
Örneğin polen alerjisinde:
- Klimaların filtrelerini düzenli değiştirin,
- Polen mevsiminde kapı ve pencereleri fazla açık tutmaktan kaçının,
- Temizlik esnasında toz maskesi kullanın,
- Nevresim takımınızı alerjiye dayanıklı olarak tercih edin,
- Alerjinizi tetiklemeyecek deterjanlar kullanın.
Burun tıkanıklığınızı evde yapabileceğiniz karışım ve yöntemlerle de azaltabilirsiniz.
Burun solüsyonlarıyla sık sık burnunuzu temizleyebilirsiniz. Burnunuza tuzlu su çekebilir, özellikle zencefil içeren bitki çayları ve C vitamini tüketebilirsiniz. Burun tıkanıklığı döneminizde süt tüketiminden ve sigaradan uzak durmak da önem taşır. Sigara burunda kuruluk yaparken, süt mukus oluşumunu arttırır. Bunlar da tıkanıklığı daha rahatsız edici boyuta taşır. Bu noktada bol su tüketmek burnunuzu nemli tutarak burnunuzun önemli bir işlevini yerine getirmeyi sağlayarak belli bir seviyede tıkanıklığı engelleyecek, sizi rahatlatacaktır. Buharlı su ile de burun tıkanıklığınızı rahatlatabilirsiniz. Odanızın nemli bir havasının olması bu yüzden önemlidir.
Burnu tıkalı kişi ağzı açık uyuyacağından geceleri horlama sorunu yaşayabilir. Bu yoğun horlama haliyle uyku bölünmeleri, kalitesiz uyku ve yorgun uyanma gibi durumlar baş gösterir. Burun tıkanıklığına eşlik eden diğer durumlar, burunda kuruluk ve kaşıntı hali ve hapşırma olarak sıralanabilir.
